Denemeler: Yaşam Uzun Ama Biz Daha Geçiciyiz

-->

Uzun yaşıyoruz ama daha geçiciyiz...

Uzun zamandır yazışamadık. Aslında daha çok saggio yani deneme yazmak isterdim. O yüzden de son zamanlarda aklıma çok güzel şeyler gelmeyince yazmaktan vazgeçtim. Bir zamanların rüzgarı şimdi esinti oldu. Sanırım bunun sebebi de gelecek kaygıları ve işsizlik.

Şimdiki yazım geçici kontratlar üzerine olacak. Ve geçici olan her şey üzerine. Bizim çağımızda birçok insan geçici olmayı istiyor veya bunu seçmeden geçici kategorisine sokuluyor. Şimdiye kadarki tüm kontratlarım geçici idi. En uzun süreli olanı üç senelik olan doktora idi. Sonrasında  1 senelik IOM anlaşması. Sonrasında 8 aylık part-time olan Lüksemburg post-doktorası idi (doktora sonrası araştırma). Hepsinde de bir umut beni alırlar mı diye bekledim. Beklemedim değil. Tek tamamlayamadığım IOM oldu. O da içimde hep uhde olarak kalacaktır. Çünkü güzel insanlardı güzel bir ofisti ve tatlı bir işti. Açıkçası seviyordum işimi, çok zorlandığım zamanlar olsa da faydalı olduğumu hissettiğim bir işti benim için. Üzüldüğümü belirtmeden edemeyeceğim. Lüksemburg da güzeldi ama orda yaşamak biraz daha zordu, şartlar Türkiye veya İtalya gibi güneşli değil malum. Ve üniversite ortamı da özel şirket ortamını aratmıyordu, yarışma hat safhadaydı, insanların birbirine güveni zayıf ve birbirlerini yargılayışı üst seviyedeydi. Stresli bir çalışma ortamıydı. O yüzden de her şeyde bir ‘hayır’ vardır diyerek bunların üstesinden gelmek mümkün olsa gerek.

Fakat onun dışında uzun uzun geçicilik üzerine düşündüm. Üç dört ay kaldığım yerleri bile özleyebildiğimi, hiç sevmediğim insanları bile sevebildiğimi ve hiç beklemediğim anıların hafızama kazındığını fark ettim. Kısa süren fakat yoğun çalışmalarda insan hala güzel dostluklar inşa edebiliyor, kendine güzel uğraşlar bulabiliyor ve bir ülkenin yahut bir şehrin güzel taraflarından etkilenebiliyor. Tek geçici olmayı istemediğim şehir Lucca’da yerli olma aşamasına doğru ilerlediğimi hissediyorum. Tanıdık yüzler ve merhabalar bana ayrı bir huzur veriyor.

Neyse ... zamanların uzunluğundan (zaman uzun ve olanaklar sınırsız gibi geliyor insana) ve kontratların geçiciliğinden bahsediyorduk. Zamanlar uzun demek yerine artık insan ömrü daha uzun demek doğru olacaktır. İnsan ömrü uzadı, tecrübeleri arttı, tüketim arttı, dünya kirlendi, savaşlar azalmadı, politika daha demokratik olan ülkelerde daha az demokratik olmaya başladı. Belki de kıyametin habercisi gibi konuşmaktayım şu an. Ama inanın amacım bu değil. Görünün o ki hayata dair bir şeyleri kaybettik. Çok güzel ve önemli şeyleri. Geçicilik bize ‘şu an burda’ gibi tutkulu addedilebilecek bir özellik kazandırdı. Ama bir yandan da elimizdekilerin kıymetini bilme ve eski dostlarımızı hatırlama (onları oldukları insanlar için takdir etme) yeteneğini elimizden aldı. Neden diye sorarsanız, yeni dostlar yeni ortamlar yeni arkadaşlar yeni iş arkadaşları yeni yerler yeni ağaçlar vs. Tanıdıkça aslında her şeyi daha  çok biliyormuşuz hissine kapıldık. Ama bu algıda bir yanılsamaydı. Aslında güzel bir dostta bilinenler bir dünyada bilinen her şeye bedeldir. Veya annemizin yüzü ve şehrimizin yüzü bize her zaman her şeyden daha fazla huzur verecektir. Buna Norveç fiyortları ve ormanları da dahil. Tabii annemizin yüzü ve ruhu o ormanların içinden bizi gözlemliyorsa o ayrı mesele... metafiziğe girmeden, şunu demeye çalışıyorum: tanıdık olduğumuz şeyler kendi içinde iyidir demiyorum ama tanıdık olup sevdiğimiz şeyler daimdir. Her yeni tanıdık ve her yeni sevilen her eski tanıdığın yerini tutmaz. Kimse kimsenin yerini tutmaz. Hatta yeni tanıdıklar eski tanıdıklara göre şekillenir. Bu ne demek? Şimdiye kadar kazandığımız güven duygusu ve sevdiklerimizden edindiğimiz tecrübeler bizim az çok yeni tanışıklıklar hakkındaki fikirlerimizi belirler. Biz gittikçe fosilleşen yaratıklarız, fikirlerimiz de fosilleşmekte.

Çok muhafazakar bir yazı yazdığımı düşünüyor olabilirsiniz. Ne demek ‘yeniler eskilerin yerini tutmaz mı? İnsan geçici olsa da bulunduğu yerde mutlu olamaz mı?’ dediğinizi duyar gibiyim. Alabilir, sevebilir, mutlu olabilir ama sadece ve sadece bir şartla gittiğiniz yerdeki komünitenin bir parçası olmayı istediyseniz eğer kimyanız o yerle ve o insanlarla uyuştuysa, o insanlar sizi aralarına almak istediyse ve siz de bunun için çaba sarf ettiyseniz ve sizi arasına almak isteyen insanlar orda kalıcı olmak isterken sizin geçici olmanıza üzülüyorlarsa... işte o zaman gerçek bir bağlantı, dostluk, arkadaşlık, iş arkadaşlığı, ve bir şehri aklımızda sevdiğimiz bir yer haline getiren unsurlar ortaya çıkacaktır. Ama bu unsurlar yoksa ve herkes geçici olduğu sürede ‘ben bu sinekten ne kadar yağ çıkarırım?’ diye düşünüyorsa (buna siz de dahilsiniz) o zaman işte o gerçek bağlar oluşmaz. O bağlar oluşsa bile kalıcı olmaz. Siz tehditsinizdir, onlar ise sizin için güvenilmez insanlardır. Neden bundan bahsediyorum? Geçicilik gerçekten büyük bir sınavdır. Hep bir kalıcı olma umudu vardır geçici olanın. Kalıcılık ise görecelidir, çünkü kalıcı olsanız bile daha iyi bir fırsat bulup gidebilirsiniz. Geçici olan bir an bile mutlu olsa kaldığı yerde kalmayı dileyebilir, fakat bundan emin olmayabilir. Kalıcı olan geçici olanın aklından ne geçtiğini asla ama asla bilemeyecektir. Başkalarının istihbaratına güvenmek zorunda kalacaktır. Aslanlara yem olabilirsiniz, saçmasapan işlere koşulup yorulabilirsiniz, kendinizi kullandırtabilirsiniz, en sonunda canınızdan bezebilirsiniz. İşte kalıcı olmanın da böyle bir güzelliği vardır, tüm bunlar olsa bile biliyorsunuz ki siz o yerin bir parçası haline geldiniz ve bu da size ayrı bir güven duygusu verir. Bu güven duygusunda hata yapmaktan daha az korkarsınız ve kendinizi daha cesur hissedersiniz. Kalıcı değilseniz aynı cesareti göstermeniz gerçekten zor olacaktır.

Kalıcılık ve geçicilik hakkında daha çok yorumda bulunacağım, bunu serinin ilk parçası olarak kabul edelim...

Bu arada ‘Iskarta Hayatlar’ (Zygmunt Bauman) kitabını da okumayı sakın ihmal etmeyin.